"Koşullu Salıverilme Nedir? Şartları, Süreci ve Hukuki Detaylar"

Koşullu Salıverilme Nedir?

Koşullu salıverilme şartları

Kimler Koşullu Salıverilmeden Yararlanabilir?

Denetimli serbestlik

Ceza hukuku

Hükümlü hakları

Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması

2-) KOŞULLU SALIVERİLME

A-)GENEL OLARAK

    Koşullu salıverilme; hapis cezasının bir kısmını cezaevinde iyi halli olarak geçiren hükümlünün cezasının kalan kısmının cezaevi dışında denetin altında tutulmak suretiyle şartlı olarak infaz etmesine imkan sağlayan bir infaz hukuku kurumudur. Koşullu salıverilen hükümlünün tahliye tarihinde kadar yeni bir suç işlememesi ve yükümlülüklere uygun davranması kanuni bir zorunluluktur. Aksi halde koşullu salıverilmenin geri alınması kararı ile hükümlünün kalan cezasını cezaevinde infaz etmesi gerekir.

B-)ŞARTLARI

   Koşullu salıverilmenin şartları 5275 sayılı kanunun 107.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre bu şartlar:

1-Cezanın Bir Kısmının İnfazı Şartı

  Koşullu salıverilme müessesinde aranan ceza infaz şartı ilgili kanun maddesinin 2.fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre ;

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında 30 yıl,

• Müebbet hapis cezasında 24 yıl,

• Süreli hapis cezalarında hükmolunan cezanın ½’sidir.

    Ayrıca koşullu salıverilmede infaz kurumunda geçirilmesi gereken süre ilgili kanun maddesinin 3.fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre;

• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla müebbet hapis cezasına mahkumiyet halinde 36,

• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 30,

• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla

36,

• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 30,

• Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 28 yıldır.

Örgüt suçları için ; Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçtan dolayı mahkûmiyet hâlinde;                                                                   ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 36 yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 30 yılını, süreli hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının ¾’ünü infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.                                                                                                                                                                Ancak, bu süreler;                                                                                                                                                                a) Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 40,  

 b) Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 34,   

 c) Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 40, 

d) Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 34,                                

e) Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 32 yıldır.

2-Hükümlünün İyi Halli Olması Şartı

Hükümlünün koşullu salıverilmeden yararlanabilmesi için gereken ikinci koşul iyi halli olmasıdır. Hükümlünün tüm infaz süresince iyi halli olmasına gerekli değildir, koşullu salıverilme kararının verildiği anda iyi halli olması yeterlidir. Hükümlünün iyi halli olup olmadığının; yani infaz süresini, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara içtenlikle uyarak, haklarını iyi niyetle kullanarak, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirerek geçirmiş ve uygulanan iyileştirme programlarına göre de toplumla bütünleşmeye hazır olduğunun, disiplin kurulunun görüşü alınarak idare kurulunca saptanmış olması gerekir.

3-Koşullu  Salıverilme Kararının Yetkili Ve Görevli Mahkemece Verilmesi 

Koşullu salıverilme kararı ancak bir mahkeme kararı ile mümkündür. Koşullu salıverilme kararı yetkili ve görevli mahkeme tarafından verilmelidir. Yetkili ve görevli mahkeme şunlardır;

• Hükmü veren mahkeme,

• Hükümlü hükmü veren mahkemenin yargı çevresi dışında ceza infaz kurumunda ise o yerdeki aynı derecedeki mahkeme,

• Yargıtay tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla karar vermesi halinde Ankara Ağır Ceza Mahkemesi,

• Bölge Adliye Mahkemesi tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla karar vermesi halinde bölge adliye mahkemesinin bulunduğu il ağır ceza mahkemesi, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından duruşma açmak suretiyle verilmesi halinde ise hükmü kaldırılan ilk derece mahkemesi yetkili ve görevlidir.

C-) DENETİM SÜRESİ VE YÜKÜMLÜLÜKLER

      Koşullu salıverilen hükümlünün tâbi tutulacağı denetim süresi, infaz kurumunda geçirilmesi gereken sürenin yarısı kadardır. Ancak süreli hapislerde hak ederek tahliye tarihini geçemez. Hükümlü, denetim süresinde, infaz kurumunda öğrendiği meslek veya sanatı icra etmek üzere, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında, ücret karşılığında çalıştırılabilir. On sekiz yaşından küçük olan hükümlüler, denetim süresinde eğitimlerine, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir kurumda devam ederler.

     Hâkim, denetim süresinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklar edinebileceği çevrelerden uzak kalması ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya yanında çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hâkime verir. Hâkim, koşullu salıverilen hükümlünün kişiliğini ve topluma uyumdaki başarısını göz önünde bulundurarak; denetim süresinin, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmadan veya herhangi bir yükümlülük belirlemeden geçirilmesine karar verebileceği gibi, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasını veya belirlenen yükümlülükleri denetim süresi içinde kaldırabilir.

D-) KOŞULLU SALIVERİLME KARARININ GERİ ALINMASI

Koşullu salıverilen hükümlünün, denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hakimin uyarısına rağmen, uymamakta direnmesi durumunda koşullu salıverilme kararı geri alınır. Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün; 

a) Sonraki suçu işlediği tarihten itibaren kalan cezasının aynen, 

b) Yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla takdir edilecek bir sürenin, Ceza infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez.

Hükümlü, geri kalan süre içinde işlediği kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm edilirse ya da bağlı tutulduğu yükümlülükleri yerine getirmezse hükmü veren ilk derece mahkemesi, cezaların toplandığı hâller ile hükmün bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay tarafından verilmiş olması hâlinde ise 101 inci maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenen ilk derece mahkemesi tarafından koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dosya üzerinden karar verilir. Bu kararlara karşı itiraz yolu açıktır.

E-) KOŞULLU SALIVERİLME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMAYACAĞI SUÇLAR

 Türk Ceza Kanunu’ nun İkinci Kitap, Dördüncü Kısmında yer alan,

-Devletin güvenliğine karşı suçlar,                                                                                                                -Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,                       -Milli savunmaya karşı suçların,                 bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi dolasıyla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkumiyet durumunda, koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz.