Trafik Kazası Tazminat Davası: Maddi ve Manevi Zararlar, Davada Yapılacak İşlemler

Av.Hüseyin Arslanoğlu
18 Şub
6 dakikada okunur

Trafik Kazasında Tazminat Hakkı ve Kimler Başvurabilir?
- Trafik kazası tazminat başvurusu için gerekli koşullar
Trafik Kazası Sonrası Maddi Tazminat Hesaplama Yöntemleri
- Zararın hesaplanması ve hangi masrafların tazmin edileceği
Manevi Zararlar ve Trafik Kazası Tazminat Davalarında Talep Edilebilecek Tazminat
- Manevi tazminatın kapsamı ve nasıl talep edileceği
Trafik Kazası Tazminat Davası Açarken Bilmeniz Gerekenler
- Dava açma süreci ve gerekli belgeler
Trafik Kazası Tazminat Davası Zaman Aşımı Süresi
- Dava için geçerli olan süreler ve zaman aşımı
Sigorta Şirketleri ile Trafik Kazası Tazminatı Süreci
- Sigorta şirketlerine başvuru ve tazminat talebi süreçleri

TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI

Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası, hukuki niteliği açısından en az bir motorlu aracın dahil olduğu bir kazada ölüm ve yaralanma gibi bedensel zararlar ile üçüncü kişilere ait ev, araba, arazi gibi malvarlıklarında meydana gelen zararlarının giderilmesi amacıyla zarara uğrayan kişiler tarafından trafik kazasında sorumluluğu bulunanlara karşı açılan bir tazminat davası türüdür. Trafik kazası nedeniyle tazminat davasının hukuki dayanağı, trafik kazasının bir haksız fiil sorumluluğu doğurmasıdır.

TBK md.49- “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”

TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?

Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi ile, zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerektiği, sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması halinde zarar görenin dava açabileceği hükmü getirilmiştir.

Trafik kazası nedeni ile tazminat davası açabilenler kazadan zarar görenlerdir. Tazminat davalarında esas olan zarar görenin zararının tazmin edilmesidir. Trafik kazası meydana geldiğinde bundan zarar gören kişiler tazminat davası açmaya hak sahibidirler.

Trafik kazasında yaralanma meydana gelmişse; yaralanan kişinin bizzat kendisi maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Yaralanan kişi, maluliyet nedeniyle çalışma hayatı boyunca uğrayacağı işgücü kaybı nedeniyle maddi tazminat; trafik kazası nedeniyle uğradığı keder ve üzüntü nedeniyle de manevi tazminat davası açabilir. Trafik kazası sebebiyle ağır bedensel bir yaralanma meydana gelmişse, yaralanan kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı) da sadece manevi tazminat davası açabilirler.

Trafik kazasında ölüm meydana gelmişse; ölen kişiden yaşarken destek alan herkes maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ölen evli ise eşi ve çocuklarına, bekâr ise anne ve babasına destek verdiği karine olarak kabul edilir. Bu nedenle ölenin anne, baba, eş ve çocukları tazminat davası açacakları zaman ölenin desteğinden yararlandıklarını ispat etmek zorunda değildir. Erkek çocukların 18 yaşına kadar ya da orta öğrenimde iseler 20 yaşına kadar destekten yoksun kalma tazminatı talep etme hakları vardır. Kız çocuklar için bu süre 22 yaşına kadardır. Kız çocuk yüksek öğrenim görüyor ise bu yaş sınırı 25 olur. Evlatlıklar da öz çocuklarla aynı haklara sahiptir. Ölen kişinin anne ve babası da destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilmektedir. Bununla birlikte diğer yakınlar (Nişanlısı, amcası, dayısı, halası, teyzesi) bu davayı açacaksa ölenin yaşarken kendilerine destek verdiğini ispat etmeleri gerekir. Nişanlı olan kişiler, nişanlının evlilik hazırlığına girdiğine yönelik başvuruları kanıtlaması durumunda destekten yoksun kalma ve manevi tazminat davası açma hakkı bulunur.

TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI KİMLERE KARŞI AÇILIR?

Trafik kazası neticesinde ölüm, yaralama veya herhangi bir malvarlığı zararı meydana gelmesi halinde aşağıdaki kişilere maddi ve manevi tazminat davası açılabilir:

Aracın Sürücüsü: Trafik kazasında kusurlu olan aracın sürücüsü aleyhine tazminat davası açılabilir (BK md.49).

Aracın Sürücüsü: TBK m.49 “haksız fiil” sorumluluğu kapsamında kusurlu olan araç sürücüsüne karşı maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.

Aracın Sahibi: Aracın sahibi (KTK md.3) kural olarak aracın işleteni olarak kabul edildiğinden trafik kazası nedeniyle tazminat sorumluluğu vardır (2918 sayılı KTK md.85/1).

Aracın İşleteni: İşleten, 2918 sayılı Kanunun 3. maddesi uyarınca , “araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Karayolları Trafik Kanunu Md. 85/1`e göre, zarara; motorlu aracın işletilmesinin sebep olması halinde, aracı işleten ve aracın işleteninin bağlı olduğu teşebbüs sahibi hakkında kusursuz sorumluluk ilkelerini öngörmüştür. Bu durumda işleten hiç kusuru bulunmasa bile doğan zarardan sorumlu tutulabilecektir. Trafik tescil kayıtlarında aracın sahibi olarak gözüken kimse, aynı zamanda aracın işleteni olarak kabul edilir. Araç sahibi, aracın üzerinde fiili hakimiyeti bulunmadığını, araç için bir başkasının harcamalarda bulunduğunu veya araç üzerindeki ekonomik çıkarın bir başkasına ait olduğunu, işleten sıfatının bulunmadığını kanıtlayabilirse sorumluluktan kurtulabilir.

Sigorta Şirketi: Trafik kazasına karışan aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası veya poliçe kapsamına göre İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası hangi sigorta şirketi tarafından yapılmışsa, o sigorta şirketi de ölüm, yaralama veya diğer zararlardan sorumludur (KTK md.91). Sigorta şirketine karşı sadece maddi tazminat talebinde bulunabilir. Şayet poliçe de manevi zararlardan da sorumluluğa dair bir hüküm varsa sigorta şirketinden manevi tazminat da talep edilebilir. Sigorta şirketine karşı açılan davalarda arabulucuya başvurmak dava şartıdır.

TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI AÇILABİLMESİ GEREKLİ BELGELER

Maddi zararlar için gerekli belgeler şunlardır:

Kaza tespit tutanağı,
Araç sigorta poliçesi,
Kazaya ilişkin fotoğraflar,
Kaza yapan sürücülerin ehliyet ve ruhsat fotokopileri,
Kazaya ilişkin alınmışsa ifadeler,
Görgü tanıklarının ifadeleri,
Eksper raporu.

Yaralanmalı kazalarda talep edilen belgeler:

Trafik kazası kaza tespit tutanağı,
Yaralanmayla ilgili sağlık kurulu raporu,
Yaralının tedavi sürecine ait evraklar,
Reçeteler, tedaviye ilişkin gider belgeleri,
Kazaya yönelik varsa adli sürece ait belgeler,
Engellik halinde sağlık kurulu raporları,
Engelli kişinin gelir durumuyla ilgili belge,
Kazayla ilgili diğer evraklar.

Ölümlü trafik kazalarında gerekli belgeler:

Trafik kazası ile ilgili kaza tespit tutanağı,
Ölü muayene raporları,
Vefat edenin aile nüfus kaydı örneği,
Veraset ilamı,
Vefat edenin gelir durumu belgesi,
Kaza ile ilgili adli sürece ait belgeler,
Kaza ile ilgili diğer evraklar.

TRAFİK KAZASI NEDENİYLE AÇILAN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVASINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Trafik kazasının yani haksız fiilin meydana geldiği an, tazminat davalarının zamanaşımı süresi işlemeye başlar. Bu tür davaları ilgilendiren zamanaşımı süresi ise esas zamanaşımı süresi ve ceza zamanaşımı süresi olarak ikiye ayrılır. Trafik kazalarında da tüm haksız fiillere uygulanan iki zamanaşımı süresinden hangisi davacının lehine ise, o zamanaşımı süresi uygulanır.

Kaza ölüm ile sonuçlanması durumunda zamanaşımı süresi 15 yıl olarak görülürken; yaralanmalı trafik kazalarında bu süre 8 yıl olarak görülmektedir. Ancak kaza da hem ölüm hem yaralanma görülüyor ise 15 yıl zamanaşımı bulunmaktadır.

Esas Zamanaşımı Süresi: Karayolları Trafik Kanunu’na göre trafik kazası sebebi ile zarar gören taraf ortaya çıkan zararı ve faili öğrenmekle 2 yıllık zamanaşımı süresine tabi olur. Zarara uğrayanın faili ve zararı geç öğrense dahi her halükârda 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde hareket etmesi gerekir.

Ceza Zamanaşımı Süresi: Trafik kazası nedeniyle bir suç işlenmişse ceza zamanaşımı süreleri de uygulanır (KTK 109/2). Meydana gelen trafik kazalarında yaralanma varsa taksirle adam yaralama suçu; ölüm varsa taksirle adam öldürme suçu oluşur. Trafik kazası neticesinde ölüm veya yaralama varsa, ceza kanununda o suç için öngörülen dava zamanaşımı süresi ne ise, maddi ve manevi tazminat davası açma süresi de o olur.

TRAFİK KAZALARI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME

Ölümlü veya yaralamalı trafik kazaları nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesi’dir . Örneğin, Şanlıurfa’da meydana gelen yaralamalı bir trafik kazası nedeniyle tazminat davası açılacaksa, davanın Şanlıurfa Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılması gerekir.

Eğer açılacak olan tazminat davası trafik sigortasını yapan şirkete açılacaksa tazminat davasına bakmaya görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir. Çünkü sigorta şirketinin sorumluluğu ticari bir işten kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, trafik kazası nedeniyle aracın sürücüsü, sahibi ve işleteni ile birlikte aracı sigortalayan sigorta şirketine birlikte dava açılacaksa; tüm sorumlular hakkında Asliye Ticaret Mahkemesi’nde tazminat davası açılmalıdır.

Ayrıca konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvuru şartı 01/01/2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna göre sigorta şirketine karşı açılacak tazminat davalarında arabuluculuk başvurusu yapılması ve bu yolun tüketilmesi dava şartı haline gelmiştir.

TRAFİK KAZALARI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME

Davalılardan herhangi birisinin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde tüm sorumlulara maddi ve manevi tazminat davası açılabilir (HMK m.6).
Trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesinde tazminat davası açılabilir (HMK m.16/1).
Trafik kazaları nedeniyle açılacak tazminat davaları, zarar görenin, yani davacının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde de açılabilir (HMK m.16/1).
Trafik sigortası şirketinin merkezinin bulunduğu yer mahkemesinde de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.

TRAFİK KAZALARI NEDENİYLE AÇILACAK TAZMİNAT DAVALARINDA HANGİ ZARARLAR İSTENEBİLİR?

a) Yaralanmalı Trafik Kazası Tazminat Davasında:

Yaralanan kişi bizzat maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Yaralanan kişinin yakınları ise hiçbir şekilde maddi tazminat talebinde bulunamazlar. Şayet, yaralanan kişi ağır bedensel bir yaralanma veya uzuv kaybına maruz kalmışsa; yaralanan kişinin yakınları manevi tazminat talebinde bulunabilirler. Maddi ve manevi tazminat istemleri dışında yaralanan kişi TBK madde 54 uyarınca; her türlü tedavi giderini, kazanç kaybını, çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplarını ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplarını talep edebilir.

b) Ölümlü Trafik Kazası Tazminat Davasında:

Ölümlü trafik kazaları nedeniyle açılan tazminat davalarında Türk Borçlar Kanunu madde 53 hükmü uygulama alanı bulacaktır. İşbu madde hükmünce tazminat sorumlularından aşağıdaki zarar kalemleri talep edilebilir:

Manevi tazminat: Ölen kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, kardeşler, nişanlı) ölüm nedeniyle duydukları elem, acı ve ızdırap duyguları sebebiyle manevi tazminat talep edebilirler.
Ölenin Her Türlü Cenaze Gideri
Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Trafik kazasında ölen kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı, kardeşler veya destek verdiği herhangi bir kişi) kaza nedeniyle destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler. Destekten yoksun kalma tazminatı, ölenin hayat boyu desteğinden mahrum kalan kişilerin açtığı bir maddi tazminat davası türü olmakla birlikte destekten yoksun kalanlar, muhtemel destek süresi boyunca ölenden elde edecekleri maddi menfaati tazminat sorumlularından talep edebilirler.